Ayartmak is het Turkse woordje voor verleiding. Volgens de Dikke van Dale is het in één woord: overhalen. Het wordt in één woord uitgelegd. De schoonheid zit hem misschien in de eenvoud van de uitleg. Op de een of andere manier is het een teleurstelling dat voor een woord waar ik van alles bij kan bedenken en van alles bij voel een enkele woord genoeg is. Bij mijn ouders thuis hadden we het niet over ayartmak maar over yoldan cikartmak. Letterlijk vertaald is dat iemand van zijn pad afbrengen. In deze uitleg lijkt het erop dat het om eerder gemaakte keuzes gaat waar je anders in gaat handelen, dan je verwachte repertoire.
Verleiden is een kunst en we zijn er continu mee bezig. Het weerstaan van verleiding vraagt om doorzettingsvermogen en beheersing. Het toegeven eraan kan heel fijn zijn en in sommige gevallen heeft het verregaande consequenties en een bittere smaak. De dagelijkse kleine verleidingen spelen zich af voor de koelkast of langs de vele schappen in de supermarkt. Als je door de stad slentert en je prachtige dingen in de etalages ziet, maar weet dat je het beter niet kan doen omdat je dan meer uitgeeft dan je van plan was. Bijvoorbeeld als de schoenen die je al lang wil en deze net in de uitverkoop zijn. Dan neem je een diepe zucht, kijkt en past ze nog een keer en draai je je om en loopt weg. Of zoals het drie op de vijf keer gaat, neem je ze in je hand en loop je met een grote glimlach door naar de kassa en reken je af. Om ze vervolgens een keer per jaar aan te doen.
Verleiden en verleid worden. Daarbij kan je denken aan hele spannende dingen, maar op het moment gaat het bij mij onder andere om koffie. Elke ochtend weer, de afgelopen drie en een halve week, bij binnenkomst op kantoor, de geur van koffie en het verlangen om dan uit de apparaat een dubbele espresso te tappen langzaam de warme, bittere vloeistof weg te nippen en voelen dat mijn brains zich klaarmaken voor de actie die er gaat komen. Ik heb dan meestal thuis al een kopje weggewerkt om wakker te worden en op kantoor nog een om het bodempje verder aan te vullen. Laat de dag maar beginnen! De verleiding is er de afgelopen weken elke dag geweest en het weerstaan van deze verleiding is elke dag weer goed gegaan. Na het verbreken van het vasten rond 10 uur in de avond trek ik me terug in mijn fauteuil met in mijn handen mijn favoriete mok met een foto van Maxima en Willem Alexander erop. Hoe ik aan deze mok kom zal ik vast nog wel een keer met jullie delen. Maar nu gaat het om de warme donkerbruine vloeistof die erin zit. Ik kan me overgeven aan de verleiding en elke slok die ik neem maakt de glimlach op mijn gezicht groter. Doordat ik de hele dag door, de verleiding heb doorstaan is deze koffie extra lekker. De verleiding weerstaan en er later aan toegeven voelt in dit geval als een beloning. Ook al lig ik daarna met grote ogen naar het plafond staren en mijn slaap ver te zoeken is.
Mijn ouders vonden het niet netjes om op straat te eten, een ijsje, patatje, fruit maakt niet uit wat, het was not done. Als we er vragen over stelden, kwam mijn vader met verhalen over vroeger, tijden dat hij het moeilijk had en ook honger kende. Door alle etende mensen op straat was het verdragen van zijn honger zwaarder. Hier konden wij ons goed aan houden. Mijn verbazing was ook groot toen mijn moeder op een dag één hele bak aardbeien opat in de tram. Mijn moeder heeft een ijzeren beheersing behalve als het om aardbeien gaat. Jong en oud hebben we dus zo onze momenten dat dit gebeurt. Of iets een verleiding is, is afhankelijk van de context waar je je in bevindt.
Verleiden is een kunst en we zijn er continu mee bezig
Je niet overgeven aan de verleiding om tijdens een overleg uit je slof te schieten, maar met mijn allerzachtste stem de boodschap in te pakken. Wat op dat moment de beste oplossing leek kan later voelen als een ingehouden keutel. Het wordt groter en de volgende keer wordt het beheersen moeilijker. Er zit natuurlijk nog een heleboel tussen uit je slof schieten en beheerst antwoorden. Maar het thema van vandaag is verleiding.
Naarmate ik ouder word, lukt het me steeds beter om bij alle verleidingen bij mezelf te blijven, de verleiding te voelen met mijn hart en hoofd en een afweging te maken. Te toetsen aan mijn uitgangspunten, zoals mijn vader dat deed. Door dat hij honger heeft gekend, eet hij niet op straat en heeft hij dit als waarde aan ons meegegeven. Alle verleidingen die ik tegenkom weeg en meet ik af aan mijn eigen waarden die ik met vallen en opstaan mezelf heb eigen gemaakt. Het is een soort van checklist geworden. Doe ik mezelf te kort als ik hieraan toegeef? Doe ik anderen waar ik om geef en die mij nodig hebben tekort als ik hieraan toegeef? Hoelang duurt de vreugde van deze verleiding als ik eraan toegeef? Wat als ik er niet nu maar later aan toegeef? En zo zijn er soms nog 1001 andere vragen en gedachtes die voorbij komen allemaal in een fractie van een seconde. Vanaf het moment dat de verleiding zich aandient en uiteindelijk mijn handeling bepaalt.
